Franz Kafka - Αφορισμοί

Η επιλογή αυτή από τα “Ημερολόγια” του μεγάλου Τσέχου συγγραφέα συνοψίζει τους κυρίους άξονες που διαπερνούν το λογοτεχνικό του έργο: την υπαρξιακή αγωνία, τη μοναξιά απέναντι στις τυφλές δυνάμεις του Κράτους και της κοινωνίας, τις στρεβλές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων - όλα όσα καθιστούν τον Κάφκα ένα συγγραφέα δραματικά επίκαιρο.

“Αν διέσχιζες με τα πόδια μια πεδιάδα, έχοντας κάθε διάθεση να προχωρήσεις μπροστά και παρ’ όλα αυτά πήγαινες προς τα πίσω, τότε η κατάσταση θα ήταν απελπιστική αφού όμως σκαρφαλώνεις πάνω σε μια απότομη πλαγιά, τόσο απότομη όσο περίπου φαίνεσαι κι εσύ ο ίδιος από χαμηλά, η κίνηση σου προς τα πίσω δεν μπορεί παρά να προκαλείται από τη φύση του εδάφους, οπότε δεν χρειάζεται να απελπίζεσαι.”

Ο Φραντς Κάφκα (1883-1924) γεννήθηκε στην Πράγα από Γερμανόφωνους Εβραίους γονείς. Ήταν ένας ντροπαλός και ευαίσθητος άντρας που έζησε το περισσότερο χρόνο της ζωής του κοντά στην οικογένειά του. Σπούδασε νομικά στο Γερμανικό Πανεπιστήμιο της Πράγας και δούλεψε σε μια ασφαλιστική εταιρία. Μπορούσε να γράφει μόνον τα βράδια.

Οι πιο πολλές του ιστορίες διαδραματίζονται σε ένα ασφυκτικό κλειστό σύμπαν όπου ο χρόνος συμπιέζεται και όπου επαναλαμβάνεται ένα κοινό θέμα: το μοναχικό θύμα που καταδικάζεται για ένα έγκλημα που δεν έκανε ποτέ. Μια λογοτεχνία ζοφερή, προφητική και αποκαλυπτική, μια γραφή που βυθίζεται στο έρεβος της ανθρώπινης ύπαρξης. Ένα βιβλίο που αντί να ριχτεί στην πυρά, όπως το καταδίκασε ο συγγραφέας του, θα αθωωθεί πανηγυρικά αποτελώντας υπόδειγμα προς συμμόρφωση στον δυτικό λογοτεχνικό Κανόνα.

Τα ημιτελή και αποσπασματικά έργα του Κάφκα επικυρώνουν την αγωνία ολόκληρου του εικοστού αιώνα. Δημιουργούν εικόνες που για πρώτη φορά εικονογραφούν τα δεδομένα του καινούργιου πολιτισμού : τη δίκη, τον πύργο, τους μηχανισμούς βασανισμού, το ανθρώπινο σκαθάρι, τον πεινασμένο καλλιτέχνη. Μέσα σε αυτά τα οραματιστικά σύμβολα συμπυκνώνονται τα συνεχή διλήμματα: γραφειοκρατία και απανθρωπιά, κεφάλαιο και εκμετάλλευση της ανθρώπινης ψυχής, πατριαρχία ενάντια στην ελεύθερη σκέψη. Άλλωστε ο όρος καφκικό έχει ήδη κατοχυρωθεί ως ορολογία για εκείνα τα έργα τέχνης που τα χαρακτηρίζει κάτι παράξενο, ασυνήθιστο και παράλογο.

Το 1924, λίγο πριν τον θάνατό του από φυματίωση, ο Κάφκα έδωσε οδηγίες στον φίλο του και συγγραφέα Μαξ Μπροντ να κάψει τα γραπτά του, πράγμα που δεν έκανε ο Μπροντ προς όφελος της λογοτεχνίας.

Franz Kafka - Αφορισμοί