Jakob Philipp Fallmerayer - Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων

Ο Jakob Philipp Fallmerayer (1790–1861) ήταν Αυστριακός περιηγητής, δημοσιογράφος, πολιτικός και ιστορικός, περισσότερο γνωστός για τις περιηγητικές αφηγήσεις του και τις θεωρίες του σχετικά με τη φυλετική καταγωγή των Νεοελλήνων. Στο έργο του διατυπώνει την άποψη πως οι Έλληνες της νεότερης εποχής δεν κατάγονται από την φυλή των αρχαίων Ελλήνων, αλλά προέρχονται από Σλάβους που εισέβαλαν στην Ελλάδα κατά την περίοδο του Μεσαίωνα και Αλβανούς που εξαπλώθηκαν κατά τον ύστερο Μεσαίωνα και τους νεότερους χρόνους.

Όπως είναι φυσικό στην εποχή της εμφάνισης της θεωρίας του ξέσπασε μεγάλος θόρυβος τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, προκαλώντας αρνητικά σχόλια εν είδει αντιρρητικής φιλολογίας. Οι Έλληνες λόγιοι προσπάθησαν να αποδείξουν αβάσιμους τους ισχυρισμούς του με συγκριτικές μελέτες της γλώσσας, των ηθών και των εθίμων των Ελλήνων διαχρονικά.

Σήμερα η θεωρία του έχει αποδειχθεί λανθασμένη και δεν αναγνωρίζεται από δυτικά πανεπιστήμια. Σύμφωνα με τις απόψεις του η φυλή των αρχαίων Ελλήνων εξαφανίστηκε παντελώς εξαιτίας της καθόδου σλάβικων φύλων στην Πελοπόννησο και την υπόλοιπη Ελλάδα κατά τον 6ο αιώνα. Συγκεκριμένα αναφέρει: Η Ελληνική φυλή έχει τελείως εξολοθρευθή από την Ευρώπη. Η φυσική ομορφιά, το μεγαλείο του πνεύματος, η απλότητα των συνηθειών, η καλλιτεχνική δημιουργία, οι αθλητικοί αγώνες, οι πόλεις, τα χωριά, το μεγαλείο των μνημείων και των αρχαίων ναών, ακόμα και το όνομα του λαού, έχουν εξαφανισθή από την Ελλάδα Για τον Φαλμεράυερ πρόγονοι των συγχρόνων Ελλήνων είναι οι Σλάβοι, κατά κύριο λόγο, και οι Αλβανοί που μετανάστευσαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, εξαφανίζοντας την ελληνική φυλή, με αποτέλεσμα οι σύγχρονοι Έλληνες να αποτελούν στην ουσία μια σλαβική φυλή: Ούτε μία απλή σταγόνα αίματος, γνησίου ελληνικού αίματος, δεν τρέχει στις φλέβες των χριστιανών κατοίκων της σημερινής Ελλάδας. Μιά τρομερή καταιγίδα διασκόρπισε έως την πιό απόμακρη γωνιά της Πελοπονήσου μιά νεά φυλή συγγενή προς την μεγάλη φυλή των Σλάβων. Οι Σκύθες-Σλάβοι, οι Ιλλυριοί-Αρβανίτες, οι συγγενικοί με τους Σέρβους και τους Βουλγάρους λαοί, είναι εκείνοι που τώρα ονομάζουμε Ελληνες. Ενας λαός με σλαβικά χαρακτηριστικά , τοξοειδείς βλεφαρίδες και σκληρά χαρακτηριστικά Αλβανών βοσκών του βουνού, που φυσικά δεν προέρχεται από το αίμα του Νάρκισου, του Αλκιβιάδη και του Αντίνοου. Μόνο μία δυνατή ρομαντική φαντασία μπορεί να ονειρεύεται ακόμα μιά αναγέννηση των αρχαίων Ελλήνων Η εμφάνιση της θεωρίας του Φαλμεράυερ έγινε σε μία περίοδο που οι Έλληνες αγωνίζονταν για την απελευθέρωση από τους Τούρκους, γεγονός που είχε προκαλέσει κύματα συμπάθειας και σεβασμού σε ολόκληρη την Ευρώπη προς τον ιστορικό λαό που πάσχιζε για την ελευθερία του, και μία έντονη υποστήριξη για την αναβίωση του ελληνικού μεγαλείου μετά από τόσους αιώνες σκλαβιάς. Τότε εμφανίστηκε ο Αυστριακός ιστορικός, ο οποίος διακηρύσσοντας τον αφανισμό των Ελλήνων, υποστήριξε ότι η Ευρώπη δεν χρωστάει τίποτα στους σύγχρονους κατοίκους της Ελλάδας.

Η θεωρία έχει τη βάση της στην αναστροφή της εξιδανικευμένης εικόνας που κατασκεύασαν οι Ευρωπαίοι για τους σύγχρονους Έλληνες. Η σκληρή πραγματικότητα της Ελλάδας στη συγκεκριμένη περίοδο, ήταν η εικόνα της εξαθλίωσης και της προσαρμογής στα "βάρβαρα", κατά τους Ευρωπαίους διανοούμενος, ήθη της Ανατολής. Στο βαθμό που οι σύγχρονοι Έλληνες διέψευδαν τις προσδοκίες των ρομαντικών φιλελλήνων, άρχισε σταδιακά να αμφισβητείται και η ίδια τους η ταυτότητα, δηλαδή η αρχαιοελληνική καταγωγή πάνω στην οποία θεμελίωσαν τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό και την επανάστασή τους. Ενα διπλό στρώμα από ερείπια και ο βόρβορος δύο νέων και διαφορετικών λαών σκεπάζει τους τάφους των αρχαίων Ελλήνων. Τα αθάνατα έργα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και μερικά ερείπια, που βρίσκονται στην Ελλάδα, αποτελούν τώρα την μόνη απόδειξη πως πριν από πολλά χρόνια υπήρχε ένας λαός σαν τους Ελληνες Σύμφωνα με τον Φαλμεράυερ ο εκσλαβισμός και ο εξαλβανισμός περιοχών της ελλαδικής επικράτειας, νόθευσε και εξαφάνισε μέσω της φυλετικής επιμειξίας την αρχαιοελληνική φυλή και τον πολιτισμό της. Σύμφωνα με το επιχείρημα της φυλετικά ανόθευτης ιστορικής κοινότητας -χαρακτηριστικό της ρομαντικής ιστοριογραφίας- οι σύγχρονοι Έλληνες δεν είναι γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων και συνεπώς δεν είναι ορθό να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι. Η άποψή του προκάλεσε σημαντική κρίση στη σχέση που δημιούργησαν οι σύγχρονοι Έλληνες με την ταυτότητά τους, το παρελθόν και την ιστορία τους. Η αμφισβήτηση της καταγωγής από τους αρχαίους προγόνους έθεσε ζήτημα επαναπροσδιορισμού της εθνικής ταυτότητας. Το ζήτημα της ιδιαιτερότητας και μοναδικότητας του ελληνικού έθνους τέθηκε υπό καθεστώς επαναδιαπραγμάτευσης.

Οι ιστορικοί που αντέκρουσαν τη θεωρία του υποστηρίζουν πως ο Φαλμεράυερ παρερμήνευσε χωρία Βυζαντινών ιστορικών. Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος ήταν ο Έλληνας ιστορικός που έλεγξε ως εσφαλμένη τη θεωρία του στη μελέτη του περί της εποίκισης των Σλάβων στην Πελοπόννησο. Το ζήτημα της καταγωγής των σύγχρονων Ελλήνων τέθηκε, ως ήταν φυσικό, στο επίκεντρο της έρευνας της ελληνικής και ξένης ιστοριογραφίας της περιόδου, σαφώς επηρεασμένης από τον ρομαντικό ιστορισμό. Το πλαίσιο μέσα στο οποίο έγινε αυτός ο προσδιορισμός ήταν καθαρά πολιτισμικό. Εφόσον ο ελληνικός πολιτισμός επιβιώνει ιστορικά, είναι διαχρονικός, ενιαίος και μοναδικός, καθώς παρουσιάζεται σε όλη τη διάρκεια της ιστορικής του πορείας να έχει αφομοιωτικές δυνατότητες των εξωγενών στοιχείων, διατηρώντας τον πυρήνα της ταυτότητάς του. Αυτή ήταν η βασική ιδέα μέσω της οποίας επιχειρήθηκε η αποκατάσταση της ελληνικής ιστορικής συνέχειας του ελληνικού έθνους ανά τους αιώνες και συνεπώς η αντίκρουση της θεωρίας Φαλμεράυερ. Οι θέσεις του Φαλμεράυερ απορρίφθηκαν ως υποκειμενικές και αντιεπιστημονικές από την Βαυαρική Ακαδημία Επιστημών και Κλασσικών Μελετών, ενώ δέχτηκε επικρίσεις από πολλούς Ευρωπαίους ιστορικούς. Παράλληλα ήταν η αφορμή για να ξεκινήσουν γενετικές μελέτες πάνω στον ελληνικό πληθυσμό από ξένους γενετιστές όπως ο Ιταλός Λουίτζι Λούκα Καβάλι-Σφόρτσα, οι οποίοι υποστήριξαν την αναμφισβήτητη γενετική σύνδεση αρχαίων και σύγχρονων Ελλήνων.

Jakob Philipp Fallmerayer - Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων