Αντρέ Γκορζ - Η κοινωνική ιδεολογία του αυτοκινήτου

Το δοκίμιο Η κοινωνική ιδεολογία του αυτοκινήτου αποτελεί ίσως μια από τις σημαντικότερες πηγές κριτικής, σήμερα, πάνω στο φαινόμενο του αυτοκινήτου. Διαβάζοντάς το, όμως, καταλαβαίνουμε εύκολα ότι ο Gorz δεν αρκείται απλά σε αυτό, αλλά το πεδίο κριτικής του ελίσσεται πολύ εύστοχα ανάμεσα σε ζητήματα τα οποία ο ίδιος θεωρεί ιδιαίτερα αλληλένδετα μεταξύ τους, φτάνοντας στο τέλος να περιλαμβάνει σκέψεις πάνω στον καταμερισμό των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, στον αστικό έλεγχο, στις ανθρώπινες σχέσεις και γενικότερα στην προβληματική διάσταση της πόλης.

«Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν έχει, πραγματικά, επιλογή! Δεν είσαι ελεύθερος να έχεις ή όχι αυτοκίνητο, επειδή ο προαστειακός χώρος έχει σχεδιασθεί ακριβώς ως κάτι λειτουργικό για το αυτοκίνητο και μόνο και κάπως έτσι σχεδιάζεται και ο αστκός χώρος. Γι’ αυτό και η πλέον επαναστατική λύση, που είναι να ξεφορτωθούμε τα αυτοκίνητα και να χρησιμοποιούμε το ποδήλατο, το λεωφορείο και το ηλεκτρικό ταξί, δεν είναι πια εφαρμόσιμη στις μεγάλες μητροπόλεις, όπως το Los Angeles, το Detroit, το Houston, το Trappes ή ακόμα και στις Βρυξέλλες, οι οποίες χτίστηκαν από και για τα αυτοκίνητα. Αυτές οι κατακερματισμένες πόλεις εκτείνονται κατά μήκος άδειων δρόμων ευθυγραμμισμένων με πανομοιότυπες εγκαταστάσεις και το αστικό τους τοπίο αναφωνεί: Αυτοί οι δρόμοι έχουν φτιαχτεί για όσο το δυνατόν πιο γρήγορη οδήγηση απ’ τη δουλειά στο σπίτι και αντίστροφα. Τους διασχίζεις, αλλά δε ζεις σ’ αυτούς. Στο τέλος της εργάσιμης ημέρας, όλοι πρέπει να μένουν σπίτι και όποιος βρίσκεται στους δρόμους θεωρείται ύποπτος για κάτι κακό. Σε μερικές αμερικανικές πόλεις το να περιπλανιέσαι τη νύχτα στους δρόμους, στοιχειοθετεί βάσιμες υποψίες για εγκληματική συμπεριφορά.[…]»

Ο Αντρέ Γκορζ (Φεβρουάριος 1923 - 24 Σεπτεμβρίου, 2007), γεννημένος Γκέρχαρντ Χιρτς (Gerhard Hirsch) επίσης γνωστός με το δημοσιογραφικό του όνομα Μισέλ Βοσκέ (Michel Bosquet) ήταν Αυστριακός και Γάλλος κοινωνικός φιλόσοφος. Ως δημοσιογράφος ήταν το 1964 συνιδρυτής της εβομαδιαίας πολιτικής επιθεώρησης Le Nouvel Observateur. Ήταν επίσης υποστηρικτής της υπαρξιστικής εκδοχής του Μαρξισμού του Ζαν Πολ Σαρτρ μετά τον Πόλεμο. Το Μάη του ‘68 διαχώρισε τη θέση του και στράφηκε στην πολιτική οικολογία, γενόμενος μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της. Το κεντρικό θέμα της ενασχόλησής του ήταν η απελευθέρωση από την εργασία, η δίκαιη κατανομή της εργασίας, η εργασία ως κοινωνική αποξένωση, κ.λπ. Ήταν επίσης ένας από τους υποστηρικτές του εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος.

Ο 84χρονος φιλόσοφος αυτοκτόνησε μαζί με τη σύντροφό του, η οποία έπασχε από ανίατη ασθένεια στην κατοικία τους στο Βοσνόν, πριν από λίγες μέρες (24 Σεπτεμβρίου 2007). Για την «Ντορίν του» στο πρόσφατο βιβλίο «Ιστορία της Ντ., ιστορία μιάς αγάπης» ο Γκορζ είχε γράψει: «Μόλις συμπλήρωσες τα 82, όμορφη, χαριτωμένη, ποθητή. Ζούμε μαζί 58 έτη και σε αγαπώ σήμερα περισσότερο από ποτέ. Εσχάτως, σε ξαναερωτεύτηκα άλλη μια φορά και να γνωρίζεις, φέρω μέσα μου ένα ‘κενό’, το οποίο εντούτοις με κατακλύζει, και που ξεπερνιέται μόνον όταν σε αγκαλιάζω».

Αντρέ Γκορζ - Η κοινωνική ιδεολογία του αυτοκινήτου