Πώς μπορεί κανείς να είναι βαθύπλουτος τραπεζίτης, κερδοσκόπος και μαζί αναρχικός, απόλυτα συνεπής προς τη θεωρία αλλά και την πράξη του αναρχισμού, αυτό μόνο ο Πεσσόα μπορεί να μας το πει! Το βιβλίο, με τον οξύμωρο τίτλο, γράφτηκε γύρω στα 1922 κι ενώ η πολιτική κατάσταση στην Πορτογαλία ήταν ιδιαίτερα έκρυθμη. Χρησιμοποιώντας την επαγωγική μέθοδο και τον πλατωνικό διάλογο για να προσπεράσει τον αντίλογο που, σαν φυσικό εμπόδιο, θέτει διαρκώς στο δρόμο του ο ανώνυμος συνομιλητής του, ο Πεσσόα χρησιμοποιεί τον αναρχικό τραπεζίτη του, αυτόν τον «μεγαλέμπορο και γνωστό σπεκουλαδόρο» για να σχολιάσει την κοινωνία γύρω του και να επιχειρηματολογήσει πάνω στο πώς μπορεί κάποιος να παραμείνει απόλυτα πιστός στην ιδεολογία του, χωρίς να αγνοήσει όμως την εποχή του. Ο Πεσσόα εξαπολύει δριμύ κατηγορώ κατά του χρήματος, που διαβρώνει τον άνθρωπο και καταργεί την ελευθερία του. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, άλλωστε, ο τραπεζίτης αποφάσισε να αποκτήσει τεράστια περιουσία, ώστε να είναι ελεύθερος! Το σύντομο αυτό διήγημα, επηρεασμένο μορφικά από τα διηγήματα του Πόε, είναι ένα ευφυέστατο πολιτικό κείμενο, συντηρητικό και ανατρεπτικό την ίδια στιγμή, οξυδερκές και μαζί αφελές, και παραμένει απολαυστικό, προκλητικό και μαζί επίκαιρο.
Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα είναι κορυφαίος εκπρόσωπος του «μοντερνισμού», του κινήματος που έδωσε στη λογοτεχνία της Πορτογαλίας την ευρωπαϊκή της διάσταση. Γεννημένος στη Λισαβώνα το 1888, ορφάνεψε από πατέρα στα πέντε του χρόνια. Η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε τον πρόξενο της Πορτογαλίας στο Ντουρμπάν, και ο Πεσσόα βρέθηκε το 1895 στη Νότιο Αφρική, όπου και σπούδασε. Το 1903 μπήκε πρώτος στο πανεπιστήμιο του Κέηπ Τάουν, κερδίζοντας και το Βραβείο της Βασίλισσας Βικτωρίας για την αγγλική γλώσσα.
Το 1905 επέστρεψε στην Πορτογαλία, και μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα να σπουδάσει φιλολογία στη Λισαβώνα, εγκατέλειψε τις σπουδές του και μπήκε στο εμπορικό κύκλωμα για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Αντιπρόσωπος διάφορων εμπορικών οίκων στη Λισαβώνα, έζησε μια ζωή εργένης, συγκατοικώντας αρχικά με τη θεία του, και αργότερα με την ετεροθαλή αδελφή του. Το μεγαλύτερο μέρος του σπουδαίου έργου του έμεινε αδημοσίευτο ώς το θάνατο του, το 1935. Ως τότε, ο Πεσσόα είχε δημοσιεύσει το πρώτο του βιβλίο στα πορτογαλικά, με τίτλο Mensagem, δύο πλακέτες με αγγλικά ποιήματα -γιατί ο Πεσσόα ήταν δίγλωσσος και έγραφε με μεγάλη άνεση στην αγγλική γλώσσα- καθώς και μερικά λογοτεχνικά και πολιτικά μανιφέστα. Ήταν επίσης γνωστός ως εκδότης της επιθεώρησης Athena (1924-25), και ως συνεργάτης σε διάφορα πρωτοποριακά έντυπα, και κυρίως στο Orpheu (1915), όργανο του μοντερνιστικού κινήματος.
Μετά το θάνατο του, τα άπαντα του εκδόθηκαν σε οχτώ τόμους, υπογραμμένα με τα διάφορα ψευδώνυμα ,που χρησιμοποιούσε κατά καιρούς ο Πεσσόα και που, όπως έλεγε, εξέφραζαν τις διάφορες προσωπικότητες που συνυπήρχαν μέσα του: του «Αλβέρτο Καρέιρο», του «Αλβάρο δε Κάμπος» και του «Ρικάρδο Ρέις».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου